Jak złożyć wniosek leniency?

17.8.2019

Na czym polega program łagodzenia kar (leniency)?

Przedsiębiorca, który zawarł ograniczające konkurencję porozumienie, może ubiegać się o całkowite zwolnienie z kary pieniężnej lub redukcję jej wymiaru, jeżeli przyzna się do udziału w porozumieniu i przedstawi Urzędowi informacje i dowody wskazujące na istnienie praktyki.

W tym celu przedsiębiorca powinien złożyć wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie (wniosek leniency), który powinien zawierać następujące dane (art. 113a ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów):

przedsiębiorców, którzy zawarli porozumienie (nazwa, siedziba, adres),
produkty lub usługi, których dotyczy porozumienie,
terytorium objęte porozumieniem,
cel porozumienia (np. ustalenie minimalnych cen odsprzedaży, podział rynku),
okoliczności zawarcia porozumienia (kiedy i gdzie porozumienie zostało zawarte, jak doszło do zawarcia porozumienia, kto z kim i w jaki sposób wprowadził ustalenia),
okoliczności i sposób funkcjonowania porozumienia (jaki był schemat działania porozumienia),
czas trwania porozumienia,
rolę poszczególnych przedsiębiorców uczestniczących w porozumieniu (wnioskodawca powinien w szczególności wyjaśnić: z czyjej/kogo inicjatywy doszło do zawarcia porozumienia, kto nakłaniał innych przedsiębiorców do zawarcia porozumienia),
imiona, nazwiska i stanowiska służbowe osób pełniących w porozumieniu znaczącą rolę,
czy wniosek został złożony również do organów ochrony konkurencji innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej – jeżeli tak, konieczne jest wskazanie organu ochrony konkurencji, do którego wniosek został złożony i podanie daty złożenia wniosku.

Przedmiotem wniosku o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie może być wyłącznie porozumienie ograniczające konkurencję (zarówno porozumienie horyzontalne, czyli kartel, jak i porozumienie wertykalne).

Wniosek leniency złożony przez przedsiębiorcę chroni osoby zarządzające tego przedsiębiorcy pod warunkiem, że współpracują one z Urzędem. Oznacza to, że w przypadku zwolnienia lub redukcji kary pieniężnej dla przedsiębiorcy analogiczne korzyści (zwolnienie lub redukcję kary) otrzyma osoba fizyczna.

Osoba zarządzająca może złożyć wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie samodzielnie (niezależnie od przedsiębiorcy, u którego jest/była zatrudniona). Wymagane jest złożenie wniosku leniency zawierającego informacje i dowody wskazane powyżej (takie jak przedsiębiorca) w takim zakresie, w jakim osoba zarządzająca dysponuje nimi ze względu na pełnioną funkcję i swoją rolę w porozumieniu.

Tylko pierwszy wnioskodawca w sprawie może ubiegać się o zwolnienie z kary pieniężnej.

Szczegółowe informacje dotyczące wniosku leniency dostępne są w Wyjaśnieniach w sprawie programu łagodzenia kar. Wzór pełnego wniosku jest dostępny tutaj: Wzór wniosku pełnego (.doc, 2017.05.26).

Jak można złożyć wniosek leniency?

Wniosek leniency można złożyć pisemnie lub ustnie.

Wniosek w formie pisemnej może być złożony poprzez:

osobiste doręczenie w centrali UOKiK lub jednej z delegatur,
doręczenie na adres pocztowy centrali UOKiK lub jednej z delegatur,
przesłanie za pośrednictwem skrzynki elektronicznej na adres: leniency@uokik.gov.pl.

Wniosek leniency może być złożony ustnie, poprzez utrwalenie (nagranie) treści wniosku za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk.

Wszelkie informacje dotyczące programu łagodzenia kar udzielane są od poniedziałku do piątku, w godzinach od 8.00 do 16.15 pod numerem telefonu 22 55 60 555. Szczegółowe informacje o danych kontaktowych do poszczególnych jednostek UOKiK dostępne są w zakładce Zgłoś naruszenie.

Kto może uczestniczyć w programie leniency?

W programie leniency może uczestniczyć przedsiębiorca, który był stroną porozumienia ograniczającego konkurencję. Przedsiębiorca, który nie zaprzestał udziału w porozumieniu przed złożeniem wniosku leniency, zobowiązany jest to uczynić niezwłocznie po jego złożeniu.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów przewiduje także możliwość wzięcia udziału w programie leniency przez osoby zarządzające (osoby kierujące przedsiębiorstwem, m.in. pełniące funkcje kierownicze lub wchodzące w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy), które w czasie, gdy przedsiębiorca był uczestnikiem zakazanego porozumienia, umyślnie dopuściły przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu porozumień ograniczających konkurencję. Taka osoba może uczestniczyć w programie leniency także wówczas, gdy obecnie nie jest już związana z tym przedsiębiorcą.

Przedsiębiorcy i osoby zarządzające nie tworzą dwóch odrębnych kolejek do programu leniency. Oznacza to, że jeżeli osoba zarządzająca złoży pierwsza wniosek leniency, to każdy następny wniosek (niezależnie od tego, czy złożony przez przedsiębiorcę, czy następną osobę fizyczną) będzie rozpatrywany jako drugi w kolejności (podmiot ten będzie mógł się ubiegać wyłącznie o redukcję kary pieniężnej).

Jakie są warunki udziału przedsiębiorcy w programie leniency?

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera szczegółowe warunki udziału przedsiębiorcy w programie leniency. Przedsiębiorca, który był uczestnikiem zakazanego porozumienia i chce skorzystać z programu leniency, zobowiązany jest złożyć wniosek zawierający informacje i dowody wskazane w art. 113a ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (wniosek pełny):

przedsiębiorców, którzy zawarli porozumienie (nazwa, siedziba, adres),
produkty lub usługi, których dotyczy porozumienie,
terytorium objęte porozumieniem,
cel porozumienia (np. ustalenie minimalnych cen odsprzedaży, podział rynku),
okoliczności zawarcia porozumienia (kiedy i gdzie porozumienie zostało zawarte, jak doszło do zawarcia porozumienia, kto z kim i w jaki sposób wprowadził ustalenia),
okoliczności i sposób funkcjonowania porozumienia (jaki był schemat działania porozumienia),
czas trwania porozumienia,
rolę poszczególnych przedsiębiorców uczestniczących w porozumieniu (wnioskodawca powinien w szczególności wyjaśnić, z czyjej/kogo inicjatywy doszło do zawarcia porozumienia, kto nakłaniał innych przedsiębiorców do zawarcia porozumienia),
imiona, nazwiska i stanowiska służbowe osób pełniących w porozumieniu znaczącą rolę,
czy wniosek został złożony również do organów ochrony konkurencji innych państw członkowskich lub Komisji Europejskiej – jeżeli tak, konieczne jest wskazanie organu ochrony konkurencji, do którego wniosek został złożony i podanie daty złożenia wniosku.

Jeżeli w momencie przygotowywania wniosku przedsiębiorca nie posiada wszystkich wymaganych danych, może złożyć wniosek skrócony (zawierający co najmniej informacje zawarte w art. 113e ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów):

przedsiębiorców, którzy zawarli porozumienie (nazwa, siedziba, adres);
produkty lub usługi, których dotyczy porozumienie;
terytorium objęte porozumieniem;
cel porozumienia (np. ustalenie minimalnych cen odsprzedaży, podział rynku);
czas trwania porozumienia;
imiona, nazwiska i stanowiska służbowe osób pełniących w porozumieniu znaczącą rolę wraz z jej opisem (dla wszystkich przedsiębiorców uczestniczących w porozumieniu). Wnioskodawca powinien wskazać dane powyżej wymienionych osób, umożliwiające ich prawidłowe wezwanie (np. adres miejsca zatrudnienia/zamieszkania) oraz wyjaśnić, czy osoby te są nadal pracownikami przedsiębiorcy biorącego udział w porozumieniu.

W takim przypadku w terminie wskazanym przez UOKiK należy uzupełnić brakujące informacje. Nieuzupełnienie informacji powoduje nieuwzględnienie wniosku. Złożenie wniosku skróconego gwarantuje miejsce w kolejce.

Do wniosku o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie przedsiębiorca powinien dołączyć dowody na poparcie swoich twierdzeń.

W zależności od kolejności złożenia wniosku występują odmienne progi dowodowe.

Pierwszy wnioskodawca powinien przedstawić:

dowód wystarczający do wszczęcia postępowania antymonopolowego lub informacje umożliwiające Prezesowi Urzędu uzyskanie takiego dowodu;
jeżeli wniosek został złożony po wszczęciu postępowania antymonopolowego – dowód, który w istotny sposób przyczyni się do wydania decyzji stwierdzającej istnienie praktyki, lub na żądanie Prezesa Urzędu – informacje umożliwiające uzyskanie takiego dowodu;

w przypadku kolejnych wnioskodawców:

dowód mający istotne znaczenie dla rozpatrywanej sprawy.

Szczegółowe informacje dotyczące wniosków leniency i progów dowodowych dostępne są w Wyjaśnieniach w sprawie programu łagodzenia kar.

Wnioskodawca ma obowiązek współpracować z Prezesem UOKiK. Współpraca w szczególności oznacza:

dostarczanie z własnej inicjatywy lub na żądanie UOKiK wszelkich dowodów lub informacji dotyczących porozumienia, mających znaczenie dla sprawy,
nieutrudnianie złożenia wyjaśnień przez osoby zatrudnione przez przedsiębiorcę oraz osoby pełniące funkcję kierowniczą lub wchodzące w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy,
nieniszczenie, niefałszowanie, niezatajanie dowodów lub informacji związanych ze sprawą,
nieujawnianie faktu złożenia wniosku bez zgody Prezesa UOKiK.

Obowiązkiem wnioskodawcy jest także zaprzestanie udziału w porozumieniu przed złożeniem wniosku leniency bądź niezwłocznie po jego złożeniu.

Jakie korzyści osiągnie przedsiębiorca lub osoba zarządzająca, biorąc udział w programie leniency?

Dzięki skorzystaniu z programu leniency przedsiębiorca (lub osoba zarządzająca) może całkowicie zostać zwolniony z kary pieniężnej grożącej za udział w antykonkurencyjnym porozumieniu (za złamanie zakazu porozumień ograniczających konkurencję przedsiębiorcy grozi kara do 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, natomiast osobie zarządzającej grozi kara do 2 000 000 zł).

Całkowite zwolnienie z kary pieniężnej jest możliwe jedynie dla pierwszego wnioskodawcy (niezależnie o tego, czy jest to przedsiębiorca, czy osoba fizyczna).

W ramach programu łagodzenia kar możliwe jest również otrzymanie redukcji kary pieniężnej (nawet o 50% w stosunku do kary, jaka zostałaby nałożona w przypadku braku wniosku leniency). Wysokość redukcji jest uzależniona od kolejności złożonego wniosku leniency i jakości współpracy z UOKiK.

Przedsiębiorcy (i osoby zarządzające) ubiegający się o redukcję kary pieniężnej mogą także skorzystać z tzw. programu leniency plus. Polega on na złożeniu nowego wniosku leniency dotyczącego innego, nieznanego Prezesowi UOKIK porozumienia. Nowy wniosek jest składany w sprawie będącej przedmiotem pierwotnego wniosku.

W takim przypadku możliwe jest dodatkowe obniżenie kary pieniężnej o 30% (ponad to, co wnioskodawca uzyskał w ramach pierwszego wniosku).

Jakie są warunki udziału w programie leniency dla osób zarządzających?

Program leniency skierowany jest do osób zarządzających, które przez swoje działania lub zaniechania związane z wykonywaniem sprawowanych przez nie funkcji umyślnie dopuściły do naruszenia przez przedsiębiorcę zakazu porozumień ograniczających konkurencję.

Do osób zarządzających stosują się odpowiednio zasady udziału w programie łagodzenia kar dotyczące przedsiębiorców (por. odpowiedź na pytanie 2), jednak z zastrzeżeniem, że osoba ta przedstawia wymagane informacje w takim zakresie, w jakim dysponuje nimi ze względu na pełnioną u przedsiębiorcy funkcję i swoją rolę w porozumieniu.

Co to jest leniency plus?

Program leniency plus polega na tym, że wnioskodawca ubiegający się o redukcję kary pieniężnej może uzyskać dodatkową obniżkę kary (30% mniej od kary pieniężnej ustalonej na podstawie art. 113c ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), jeżeli przekaże informacje i dowody dotyczące innego, nieznanego wcześniej Prezesowi Urzędu porozumienia (w sprawie nie toczy się ani postępowanie wyjaśniające, ani antymonopolowe).

Kiedy zainteresowany otrzyma informację, który jest w kolejce?

Po otrzymaniu wniosku o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie Prezes UOKiK potwierdza wnioskodawcy w formie pisemnej datę i godzinę otrzymania wniosku. Wnioskodawca jest informowany o kolejności złożonego wniosku w zawiadomieniu, że może spełniać warunki określone w art. 113a-113c ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Czy można złożyć wniosek jednocześnie w imieniu kilku przedsiębiorców?

Przedsiębiorca może złożyć wniosek leniency wyłącznie w swoim imieniu.

Wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie złożony przez spółkę matkę (o ile to spółka matka dokonała naruszenia zakazu porozumień ograniczających konkurencję) obejmuje spółki córki pod warunkiem, że spółka matka sprawuje nad nimi rzeczywistą kontrolę (grupa stanowi jeden organizm gospodarczy, tzw. single economic unit). Jeżeli naruszenia dokonała spółka córka, to ona powinna złożyć wniosek leniency. W takim przypadku wniosek złożony przez spółkę zależną z uwagi na przynależność do jednej grupy kapitałowej będzie obejmował swoim zakresem również spółkę matkę (ze względu na sprawowanie kontroli nad spółką zależną).

Czy jest jedna kolejka dla przedsiębiorców i osób zarządzających?

Tak, jest jedna kolejka dla przedsiębiorców i osób zarządzających.

Czy złożenie wniosku leniency przez przedsiębiorców obejmuje też osoby zarządzające?

Tak, wnioski leniency złożone przez przedsiębiorców obejmują również ich osoby zarządzające.

Czy złożenie wniosku leniency przez osobę zarządzającą obejmuje też przedsiębiorcę?

Wniosek leniency złożony przez osobę zarządzającą we własnym imieniu (nie w imieniu przedsiębiorcy) nie obejmuje przedsiębiorcy. Ustawa przewiduje natomiast, że wniosek złożony przez przedsiębiorcę obejmuje również osoby zarządzające tego przedsiębiorcy.

Czy informacje przekazane Urzędowi przez wnioskodawcę leniency są w jakiś szczególny sposób chronione?

Przepisy prawa przewidują szczególny tryb postępowania z informacjami przekazanymi Urzędowi przez wnioskodawcę leniency.

Informacje i dowody uzyskane w ramach programu łagodzenia kar podlegają udostępnieniu pozostałym stronom postępowania dopiero przed wydaniem decyzji. Wcześniejsze udostępnienie tych danych pozostałym stronom postępowania jest możliwe tylko w przypadku, gdy wnioskodawca wyrazi na to pisemną zgodę.

Dokumenty zawierające informacje i dowody mające charakter oświadczenia przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej składających wniosek leniency mogą być kopiowane przez stronę postępowania wyłącznie wtedy, gdy przedsiębiorca lub osoba zarządzająca wyrazi na to pisemną zgodę. Z informacji i dowodów mogą być sporządzone odręczne notatki, o ile sporządzająca je strona postępowania zobowiąże się do wykorzystania uzyskanych w ten sposób informacji wyłącznie na potrzeby postępowania toczącego się przed Prezesem UOKiK lub postępowania przed sądem prowadzonego w wyniku wniesienia środka odwoławczego w sprawie.

Informacje i dowody uzyskane przez UOKiK w ramach programu łagodzenia kar nie podlegają udostępnieniu w trybie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

Pliki do pobrania: