Kiedy umowa międzynarodowa straci moc?

Celem zaproponowanej przez Prezydenta nowelizacji jest wprowadzenie do ustawy o umowach międzynarodowych pojęcia "utraty mocy obowiązującej umowy międzynarodowej" oraz uregulowanie kwestii związanych z ogłaszaniem w dziennikach urzędowych oświadczeń rządowych informujących o utracie mocy obowiązującej umów międzynarodowych zawartych przez RP albo których stroną jest RP.

Czemu ma służyć prezydencki projekt ustawy o zmianie ustawy o umowach międzynarodowych?

Prezydent RP Andrzej Duda skierował do Sejmu RP projekt ustawy o zmianie ustawy o umowach międzynarodowych. Celem nowelizacji jest wprowadzenie do ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych (zwanej dalej „ustawą”) pojęcia „utraty mocy obowiązującej umowy międzynarodowej”, które obecnie w ustawie nie występuje. Sytuacji tej dotyczy wprawdzie art. 22 ustawy, ale odnosi się on wyłącznie do jednego ze sposobów utraty mocy obowiązującej umowy międzynarodowej, mianowicie wypowiedzenia tej umowy, i to tylko przez Rzeczpospolitą Polską.

Kiedy dojdzie do utraty mocy obowiązującej umowy międzynarodowej?

Wypowiedzenie umowy międzynarodowej jest wprawdzie podstawowym sposobem, przez zastosowanie którego państwo może doprowadzić do utraty, w stosunku do siebie, mocy obowiązującej umowy międzynarodowej, nie jest jednak jedyną przesłanką jej wygaśnięcia. Dzięki wprowadzeniu szerszego niż „wypowiedzenie umowy międzynarodowej” terminu „utraty mocy obowiązującej umowy międzynarodowej” możliwe będzie stosowanie przepisów ustawy także do innych sytuacji powodujących wygaśnięcie umowy międzynarodowej, dopuszczonych przez prawo międzynarodowe, w szczególności uregulowanych w postanowieniach Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r., tj. m.in. do:

1. wypowiedzenia umowy dwustronnej przez drugą stronę umowy;
2. zawarcia i wejścia w życie nowej umowy dotyczącej tego samego przedmiotu, która jest nie do pogodzenia z umową wcześniejszą;
3. braku sukcesji w odniesieniu do umowy (w sytuacji powstania nowego państwa na skutek rozpadu, secesji, zjednoczenia lub w sytuacji inkorporacji);
4. całkowitego braku możliwości dalszego wykonywania umowy;
5. całkowitego wykonania umowy.

Nowelizacja będzie miała szczególne znaczenie dla kwestii związanych z właściwym informowaniem o wygaśnięciu umów międzynarodowych zawartych przez Rzeczpospolitą Polską, albo których stroną jest Rzeczpospolita Polska. W przypadku wygaśnięcia umowy międzynarodowej, nawet jeżeli nie jest wymagane przeprowadzenie w związku z tym żadnych procedur określonych w ustawie, konieczne jest ogłoszenie we właściwym dzienniku urzędowym oświadczenia rządowego informującego o utracie mocy obowiązującej tej umowy. Tymczasem w ustawie brak jest podstawy prawnej do opublikowania tego rodzaju oświadczenia, jeżeli przyczyna wygaśnięcia umowy była inna niż jej wypowiedzenie przez Rzeczpospolitą Polską.

Wniesiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt nowelizacji ustawy uzupełnia obecne regulacje dotyczące tej materii. Pozwoli to na uporządkowanie, pod względem prawnym, sytuacji w zakresie tych umów międzynarodowych, które już nie obowiązują, nierzadko od dłuższego czasu, ale dotychczas fakt ten nie został ogłoszony, ze względu na brak w ustawie podstawy prawnej. Dotyczy to np. umów zawartych w okresie PRL, które stały się bezprzedmiotowe ze względu na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. 

Kiedy proponowane przepisy mają wejść w życie?

Projekt przewiduje, że ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl