Metoda kasowa a terminy odliczeń

Kiedy mały podatnik może odliczyć podatek stosujący metodę kasową?

Co do zasady, mały podatnik stosujący metodę kasową może obniżyć kwotę podatku należnego w rozliczeniu za kwartał, w którym:

• uregulował całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury lub dokonał zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji wydanych przez organy celne,
• nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.

Uwaga! W przeciwieństwie do przepisów dotyczących podatników rozliczających się na zasadach ogólnych, w przypadku stosujących metodę kasową małych podatników przepisy nie stanowią o powstaniu prawa do odliczenia, lecz wskazują kiedy z prawa tego można skorzystać. Oznacza to, iż ewentualne nieodliczenie podatku w rozliczeniu za kwartał, w którym podatnik uregulował należność wynikającą z otrzymanej faktury (dokonał zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego) oznacza możliwość takiego odliczenia tylko w drodze korekty deklaracji za ten okres.

Przykład 1: Stosujący metodę kasową mały podatnik w dniu 28 czerwca dowiedział się o wystawieniu faktury przez kontrahenta i uregulował kwotę z niej wynikającą. Faktura ta jednak uległa zagubieniu w trakcie przesyłki. Oznacza to, iż jeśli podatnik do momentu złożenia rozliczenia za kończący się w czerwcu kwartał nie otrzyma ponownie wystawionej faktury nie może on odliczyć podatku wynikającego z tej faktury (nawet jeśli zna kwotę podatku naliczonego). Dopiero otrzymanie takiej faktury pozwoli mu złożenie korekty poprzednio złożonej deklaracji uwzględniającej podatek naliczony na fakturze otrzymanej z opóźnieniem.

Czy zawsze o momencie, w którym podatnik może odliczyć podatek decyduje uregulowanie należności?

Nie. Przepisy przewidują szereg przypadków, w których zasada ta nie obowiązuje. Dotyczy to:

• odliczenia podatku naliczonego w związku z importem usług oraz wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów,
• odliczenia podatku naliczonego w związku z dostawami energii, ciepła, świadczeniem usług telekomunikacyjnych oraz niektórych innych rodzajów usług,
• odliczenia podatku naliczonego w przypadku dokonania remanentu związanego z utratą przez podatnika prawa do zwolnienia podmiotowego lub rezygnacji z takiego zwolnienia,
• odliczenia podatku naliczonego w przypadku stosowania procedury uproszczonej w imporcie towarów,
• odliczenia podatku naliczonego związane z opodatkowaniem dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków.

We wszystkich tych przypadkach stosujący metodę kasową mali podatnicy odliczają podatek podobnie jak podatnicy rozliczający się na zasadach ogólnych.

W jaki sposób powinni rozliczyć podatek mali podatnicy rezygnujący z metody kasowej lub tracący do niej prawo?

Podatnicy ci kwotę podatku naliczonego, wynikającą z faktur lub dokumentów celnych otrzymanych w okresie, kiedy rozliczali się metodą kasową, i nieodliczoną od kwoty podatku należnego do końca tego okresu, mają prawo odliczyć w okresie rozliczeniowym, w którym:

• uregulowali kontrahentowi całą należność wynikającą z otrzymanych faktur - w przypadku podatku wynikającego z faktur,
• dokonali zapłaty podatku - w przypadku podatku wynikającego z dokumentów celnych,
• dokonali zapłaty podatku wynikającego z decyzji określających kwotę podatku należnego z tytułu importu.

Przykład 2: Mały podatnik zrezygnował z metody kasowej począwszy od 1 lipca 2004 r. Podatnik ten część faktur otrzymał jeszcze w czerwcu (a więc w okresie, gdy stosował jeszcze metodę kasową), a należności z nich wynikające uregulował dopiero w lipcu i sierpniu. Oznacza to, że w przypadku, gdy:

1. podatnik rozlicza się od 1 lipca za okresy miesięczne:
   • podatek naliczony na fakturach, z których należności zostały uregulowane w lipcu, podatnik może odliczyć w rozliczeniu za lipiec,
   • podatek naliczony na fakturach, z których należności zostały uregulowane w sierpniu, podatnik może odliczyć w rozliczeniu za sierpniu.
2. podatnik rozlicza się od 1 lipca za okresy kwartalne - podatek naliczony na fakturach, z których należności zostały uregulowane w lipcu i sierpniu, podatnik może odliczyć w rozliczeniu za okres lipiec - wrzesień.

Przykład 3: Podatnik otrzymał „FAKTURĘ VAT-MP”. Kiedy może odliczyć podatek na niej naliczony?

Przepisy przewidują w powyższym przypadku szczególny moment odliczenia podatku. Podatnik, który otrzymał tak oznaczoną fakturę (a więc otrzymał fakturę wystawioną przez stosującego metodę kasową małego podatnika) może obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określoną w tej fakturze, w rozliczeniu za miesiąc, w którym:

• uregulował część należności na rzecz małego podatnika,
• uregulował w całości należność na rzecz małego podatnika,
• przypada 90.
  dzień od dnia otrzymania towaru lub wykonania usługi, w przypadkach innych niż określone powyżej.

Przykład 4: Rozliczający się na zasadach ogólnych podatnik otrzymał w dniu 28 maja wystawioną przez małego podatnika stosującego metodę kasową fakturę (FAKTURĘ VAT-MP) i w tym też dniu otrzymał towar. Część należności uregulował w dniu 5 czerwca, natomiast w pozostałej części należność została uregulowana w lipcu. Oznacza to, iż w części, w której należność została uregulowana w czerwcu, podatnik ten może podatek naliczony na fakturze odliczyć w czerwcu, natomiast w pozostałej części podatek ten podlega odliczeniu w rozliczeniu za lipiec.

Przykład 5: Rozliczający się na zasadach ogólnych podatnik otrzymał w dniu 28 maja wystawioną przez małego podatnika stosującego metodę kasową fakturę (FAKTURĘ VAT-MP) i w tym też dniu otrzymał towar. W lipcu uregulował część należności, natomiast w pozostałej części należności nie uiścił. Oznacza to, iż w części może odliczyć podatek za miesiąc lipiec, natomiast w pozostałej części podatek podlega odliczeniu w rozliczeniu za miesiąc sierpień (w tym miesiącu upływa bowiem 90. dzień od dnia otrzymania towaru lub wykonania usługi; należy zauważyć, iż nie ma w tym przypadku znaczenia, iż podatnik nie uregulował należności w tym terminie).

Pamiętaj, że:

• mały podatnik stosujący metodę kasową może obniżyć kwotę podatku należnego w rozliczeniu za kwartał w którym uregulował całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury lub dokonał zapłaty podatku wynikającego z dokumentu celnego, nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.

Podstawa prawna:

• art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535),
• § 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970).