Program „Opieka 75+” - czyli gminy zaopiekują się seniorami...

20.12.2017

Jaki jest cel programu "Opieka 75+"?

W odpowiedzi na zachodzące procesy demograficzne Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opracowało program „Opieka 75+”. Chodzi o zwiększenie dostępności do usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób samotnych w wieku 75 lat i więcej w gminach do 20 tys. mieszkańców, które świadczą usługi opiekuńcze (w tym specjalistyczne) samodzielnie.

Jednocześnie program zakłada poprawę jakości życia osób w wieku 75+, umożliwienie gminom rozszerzenia oferty w formie usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych dla tej grupy, jak również wsparcie finansowego gmin w wypełnianiu zadań własnych o charakterze obowiązkowym.

Jakie gminy mogą ubiegać się o dotacje w ramach programu?

Gminy: wiejskie, miejskie, miejsko – wiejskie, do 20 tys. mieszkańców, jeżeli samorządy świadczą usługi opiekuńcze oraz specjalistyczne usługi opiekuńcze samodzielnie. Świadczenie usług samodzielnie oznacza, że gminy realizują usługi opiekuńcze oraz specjalistyczne usługi opiekuńcze przez osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę.

Czy do liczby mieszkańców gminy należy wliczać także osoby zameldowane w gminie na pobyt czasowy?

Gmina, która chce przystąpić do programu, bierze pod uwagę wyłącznie liczbę mieszkańców zameldowanych w gminie na pobyt stały.

Jakiej grupie osób udzielane jest wsparcie w ramach programu?

W ramach programu wsparcie udzielane jest osobom samotnym, w wieku 75 lat i więcej, zamieszkującym gminy do 20 tys. mieszkańców.

Pomoc dla nowych i dotychczasowych podopiecznych

Środki finansowe z programu „Opieka 75+” mogą być przeznaczone z jednej strony na zwiększenie liczby godzin usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych u osób, które już korzystają z takich usług lub korzystały z nich w ostatnim roku, a z drugiej – na dofinansowanie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób, które dotychczas ich nie otrzymywały.

Co należy rozumieć pod pojęciem „osoby samotnej” ujętej w programie?

Za osobę samotną, zgodnie z art. 6 pkt 10 ustawy o pomocy społecznej, uznaje się osobę samotnie gospodarującą – prowadzącą jednoosobowe gospodarstwo domowe.

Jak należy liczyć zapotrzebowanie na środki finansowe w ramach programu dla osób, które kończą 75 lat?

W przypadku osób, które kończą 75 lat, zapotrzebowanie na środki w ramach programu należy liczyć od dnia ukończenia przez nie 75 lat. Np. jeżeli osoba ukończyła 75 lat w dniu 15 marca 2018 r., zapotrzebowanie na środki może być liczone od dnia 15 marca 2018 r.

Na co można przeznaczyć środki z programu?

Środki finansowe z programu mogą być przeznaczone wyłącznie na:

zwiększenie liczby godzin usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych, dla osób które już korzystają z takich usług (lub korzystały z nich w ostatnim roku) lub
na dofinansowanie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób, które dotychczas ich nie otrzymywały.

Czy gmina, która przystąpi do programu, musi realizować wszystkie zadania, na które są przeznaczone środki?

Gmina może wybrać tylko jedno z zadań lub jednocześnie realizować oba.

Czy gmina może uzyskać dofinansowanie, jeśli nie zwiększy zatrudnienia osób?

Tak, gmina może uzyskać dofinansowanie w ramach programu, bez konieczności zwiększania zatrudnienia.

Czy gmina może uzyskać dofinansowanie z programu na świadczenie usług opiekuńczych w ramach prac społecznie użytecznych?

Nie, gmina nie może uzyskać dofinansowania z programu na świadczenie usług opiekuńczych realizowanych w ramach prac społecznie użytecznych. Gmina, w ramach programu, może skorzystać z dofinansowania, jeżeli dane świadczenie realizuje samodzielnie (zob. początek).

Czy gmina może uzyskać dofinansowanie, jeśli nie zwiększy liczby godzin usług opiekuńczych?

Jak wspomniano, zgodnie z rozdziałem V pkt 2 Programu, środki finansowe z programu mogą być przeznaczone na:

zwiększenie liczby godzin usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych, dla osób które już korzystają z takich usług (lub korzystały z nich w ostatnim roku);
dofinansowanie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób, które dotychczas ich nie otrzymywały.

Każdy z wyżej wymienionych punktów, wymaga zwiększenia liczby godzin usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych. W związku z powyższym, gmina nie może uzyskać dofinansowania, jeżeli nie zwiększy liczby godzin usług opiekuńczych bądź specjalistycznych usług opiekuńczych.

Finansowanie programu

Gmina na realizację działań może otrzymać dotację celową, jeżeli udział środków własnych gminy wynosi nie mniej niż 50% przewidywanych kosztów realizacji zadania. Na realizację programu zaplanowano ponad 57 mln złotych.

Jak uzyskać dofinansowanie?

Aby gmina uzyskała wsparcie, Ośrodek Pomocy Społecznej w tej gminie musi wypełnić dokument – zapotrzebowanie na środki na dofinansowanie realizacji usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych w ramach programu „Opieka 75+”.

Wzory wniosków dostępne są na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej: https://www.mpips.gov.pl/seniorzyaktywne-starzenie/program-opieka-75/

Wypełniając je w Centralnej Aplikacji Statystycznej, trzeba przesłać je do właściwego Wydziału Polityki Społecznej, który do dnia 15 stycznia 2018 r. przekazuje je do Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Do pobrania:

Dlaczego wsparcie trafi do małych gmin?

Organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym usług specjalistycznych, jest zadaniem własnym gmin. Tym samym gminy finansują to zadanie z ich środków własnych, a to oznacza, że zapewnienie tego rodzaju usług może być utrudnione szczególnie w małych gminach. Powód? Wśród wszystkich gmin do 20 tys. mieszkańców aż 70% (ok. 1471 gmin) wykazuje dochody niższe niż średnia krajowa dla wszystkich gmin w Polsce.

Usługi opiekuńcze w liczbach

W Polsce tylko 56% gmin zatrudnia pracowników do realizacji w miejscu zamieszkania usług opiekuńczych. Odsetek gmin, które zatrudniają pracowników do realizacji w miejscu zamieszkania specjalistycznych usług opiekuńczych, jest jeszcze mniejszy – wynosi zaledwie 4%. Jednocześnie niespełna 29% gmin zleca wykonywanie usług opiekuńczych innym podmiotom. Na zlecanie specjalistycznych usług opiekuńczych decyduje się tylko 6% gmin. W około 430 gminach (17% gmin) w ogóle nie są świadczone usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze.

Po wprowadzeniu programu „Rodzina 500 plus” zmieniła się struktura osób korzystających z pomocy społecznej. W ogólnej liczbie tych osób odsetek rodzin z dziećmi – dzięki wsparciu 500+ – wyraźnie się zmniejszył. Rośnie natomiast liczba osób starszych objętych pomocą społeczną. Niekorzystna sytuacja demograficzna jest szczególnie widoczna w małych gminach, w których proces starzenia się społeczeństwa zachodzi znacznie szybciej niż w kraju.

Przybywa osób korzystających z usług opiekuńczych

Każdego roku jest obserwowany wzrost liczby osób korzystających z usług opiekuńczych. W 2016 roku w stosunku do roku poprzedniego w gminach wiejskich, miejskich oraz miejsko-wiejskich liczba osób, którym w drodze decyzji administracyjnych przyznano usługi opiekuńcze, wzrosła o ok. 7%.

W 2015 roku osób było to 88.096 osób, a rok później już 94.209 osób.

Szczególne potrzeby osób w wieku 75+

Liczba osób w wieku 75 lat i więcej w gminach, w których świadczone są usługi opiekuńcze, wynosi ok. 55 tys. Jest to ok. 60% ogółu osób, którym decyzją przyznano tego rodzaju świadczenia.

Pamiętaj, że:

Adresatami programu są gminy wiejskie, miejskie, miejsko – wiejskie do 20 tys. mieszkańców, które świadczą usługi opiekuńcze oraz specjalistyczne usługi samodzielnie, tj. przez pracowników ośrodków pomocy społecznej, urzędów gmin lub innych gminnych jednostek organizacyjnych.
Z programu mogą skorzystać osoby samotne w wieku 75 lat i więcej.
Pieniądze z programu należy przeznaczyć na zwiększenie liczby godzin usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób, które już korzystają z takich usług (lub korzystały z nich w ostatnim roku), bądź też na na dofinansowanie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób, które dotychczas ich nie otrzymywały.