Projekt ustawy o wolontariacie
Obecnie w naszym kraju nie ma przepisów, które poświęcone są wyłącznie wolontariuszom. Rząd opracował projekt ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracę jako wolontariusz może podjąć osobą pełnoletnia, nie karana. Powinna ona spełniać takie same wymogi, dotyczące kwalifikacji czy wykształcenia, jak inni pracownicy placówki, w której ma podjąć swoją działalność. Musi także zostać poinformowana o specyfice pracy wychowawcy oraz o konieczności zachowania tajemnicy w sprawach dotyczących dzieci.
Jaka jest obecnie obowiązująca podstawa współpracy z wolontariuszem?
Dyrektor placówki, w której wykonywana bęzie praca wolontariacka powinien zawrzeć z wolontariuszem umowę, w której zostanie określony zakres zadań wolontariusza i czas trwania współpracy. Powinien także opłacić ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej dla wolontariusza. Podejmujący pracę wolontaryjną zobowiązuje się do działania w porozumieniu z osobami wyznaczonymi do nadzorowania jego pracy, a także do zachowania tajemnicy w sprawach dzieci.
Uregulowanie działalności wolontariackiej, jak i sama próba zdefiniowania tego pojęcia rodzi pewne trudności przede wszystkim ze względu na fakt, że jego istotą jest bezinteresowność i dobrowolność. Jak więc opisać przepisami prawnymi taką sytuację życiową, która nie jest związana z przymusem państwowym, ani wyznaczeniem nawet pewnych dyrektyw prawnych? Zadaniem aktu prawnego regulującego wolontariat ma być po prostu wprowadzenie w tym zakresie pewnych standardów ze skutkiem dla systemu prawa. Pomimo spodziewanych trudności, wolontariat stał się na tyle powszechny, że jego uregulowanie stało się wprost niezbędne.
Wspomniany projekt rządowy ustawy stanowi, iż wolontariusz to osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia w rozumieniu przepisów kodeksu pracy wykonuje świadczenia na rzecz podmiotów do tego uprawnionych.
Sformułowanie "bez wynagrodzenia" pozostawia jednak pewną furtkę. "Bez wynagrodzenia" nie jest jednoznaczne z pojęciem "nieodpłatnie". Toteż - świadomie bądź nie - projektodawcy pozostawiają w ten sposób możliwośc finansowej gratyfikacji, co sprzeczne jest przecież z rozumieniem wolontariatu w ogólności.
Dobrowolność świadczeń wolontariackich
Projekt stanowi, iż świadczenia wolontariuszy sa wykonywane w zakresie, w sposób i w czasie określonym w porozumieniu z korzystającym, które to porozumienie "powinno także zawierać postanowienie o możliwości jego rozwiązania z ważnych przyczyn".
Brak jednak propozycji co do rozumienia pojęcia "ważne przyczyny". Jego niedookreślenie stwarza niebezpieczeństwo, że wolontariusze będą mogli zrezygnować ze swego zajęcia z każdej praktycznie przyczyny. Wolontariat opiera się na dobrowolności, ale wydaje się, że korzystający z niego powinni mieć zapewnione - w przypadku, gdy wolontariusz zechce rozwiązać ów stosunek - że nie będą narażeni na pozostawienie bez pomocy choćby przez krótki okres czasu. Dlatego być może wskazanym byłoby wprowadzenie w takiej sytuacji obowiązkowego okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie pełniłoby w tym przypadku na pewno funkcję stabilizującą.
Ustawa mająca za przedmiot regulację wolontariatu niestety w wielu swych punktach może być odbierana jako próba stworzenia możliwości obchodzenia przepisów prawa pracy. Z tego to właśnie powodu wolontariat może zatracić cechy istotne, bo nie będzie już tylko zajęciem, które ma charakter dodatkowy, ale stanie się zajęciem, które miałoby zapewniać wolontariuszom materialne środki utrzymania. W związku z tym, że wolontariat ma być odpłatnym świadczeniem usług przy równoczesnym zapewnieniu, że zapłata nie będzie wynagrodzeniem w rozumieniu kodeksu pracy, pojawiła się kolejna okazja do obchodzenia przepisów obowiązującego prawa, bo tak rozumiana zapłata nie będzie wiązała się z obciążeniami, które wynikają z wynagrodzenia za pracę.
Zgodnie z projektem, wolontariuszowi przysługiwać będą świadczenia zdrowotne na zasadach, które przewidują przepisy ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.
Ze świadczeń wolontariuszy nie będą mogli korzystać prowadzący dzialalność gospodarczą.
Projekt przewiduje, że ze świadczeń wolontariuszy mogłyby korzystać:
- pozarządowe organizacje obywatelskie,
- organa administracji publicznej,
- jednostki organizacyjne podlegle organom administracji publicznej.
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?