VAT do zmiany

15.3.2018

Większa elastyczność w zakresie stawek VAT i ograniczenie biurokracji dla małych przedsiębiorstw

Komisja Europejska zaproponowała nowe przepisy, które mają zapewnić państwom członkowskim większą elastyczność w ustalaniu stawek podatku od wartości dodanej (VAT) i stworzyć lepsze otoczenie podatkowe, korzystne dla prężnego rozwoju MŚP.

Niedawne wnioski legislacyjne, stanowiące ostatni etap prac Komisji nad nowelizacją przepisów dotyczących podatku VAT, służą stworzeniu jednolitego unijnego obszaru VAT w celu wyraźnego zmniejszenia kwoty 50 mld euro, które co roku przepadają z powodu oszustw związanych z VAT w UE, przy jednoczesnym wspieraniu przedsiębiorstw i zabezpieczeniu dochodów sektora instytucji rządowych i samorządowych.

Wspólne unijne przepisy dotyczące VAT, uzgodnione przez wszystkie państwa członkowskie w 1992 r., są nieaktualne i zbyt restrykcyjne. Umożliwiają one państwom członkowskim stosowanie obniżonych stawek podatku tylko w odniesieniu do kilku wybranych sektorów i produktów. Jednocześnie państwa UE uważają stawki VAT za użyteczne narzędzie do realizacji niektórych celów politycznych. Komisja wypełnia podjęte wcześniej zobowiązanie do przyznania państwom członkowskim większej autonomii w zakresie ustalania stawek tego podatku. Państwa będą miały bardziej wyrównaną sytuację w zakresie stosowania pewnych istniejących już wyjątków, czyli odstępstw dotyczących VAT.

Komisja stara się również rozwiązać problem małych przedsiębiorstw obarczonych nieproporcjonalnymi kosztami przestrzegania przepisów dotyczących VAT. Przedsiębiorcy prowadzący handel transgraniczny ponoszą o 11 proc. wyższe koszty przestrzegania przepisów w porównaniu z tymi prowadzącymi działalność jedynie na rynku krajowym, przy czym najtrudniejszą sytuację pod tym względem mają najmniejsze firmy. Stanowi to rzeczywistą przeszkodę dla wzrostu gospodarczego, ponieważ małe przedsiębiorstwa stanowią 98 proc. przedsiębiorstw w UE. Dlatego KE proponuje, aby umożliwić większej liczbie przedsiębiorstw czerpanie korzyści z uproszczonych przepisów dotyczących VAT, które są obecnie dostępne tylko dla najmniejszych przedsiębiorstw. Ogólne koszty przestrzegania tych przepisów zmniejszą się nawet o 18 proc. rocznie.

Wiceprzewodniczący Komisji do spraw euro i dialogu społecznego Valdis Dombrovskis powiedział: - "Trzy miesiące temu Komisja zaproponowała reformę unijnych przepisów dotyczących VAT, zmierzającą w kierunku docelowego systemu VAT. Oznacza to wprowadzenie zasady pobierania VAT w państwie przeznaczenia. Wejście w życie dzisiejszych wniosków dotyczących stawek VAT jest zaplanowane tak, by nastąpiło po wprowadzeniu docelowego systemu VAT".

Komisarz do spraw gospodarczych i finansowych, podatków i ceł Pierre Moscovici dodał: "Dziś stawiamy kolejny krok w kierunku stworzenia w Europie jednolitego obszaru VAT, upraszczając przepisy obowiązujące państwa członkowskie i przedsiębiorstwa. Przedstawione wnioski legislacyjne dadzą państwom UE większą swobodę w stosowaniu obniżonych stawek VAT w odniesieniu do konkretnych produktów lub usług. Jednocześnie ograniczą biurokrację dla małych przedsiębiorstw prowadzących działalność transgraniczną, pomagając im w rozwoju i tworzeniu miejsc pracy. Innymi słowy, wspólne zasady funkcjonowania rynku wewnętrznego – tam, gdzie ich potrzeba – i większa elastyczność dla rządów, by mogły wykorzystywać stawki VAT do realizacji swoich celów politycznych".

Większa elastyczność

Państwa członkowskie mogą obecnie stosować stawkę obniżoną nawet do 5 proc. w odniesieniu do dwóch wyraźnie wyróżnionych kategorii produktów w ich kraju. Niektóre państwa członkowskie stosują również szczególne odstępstwa, pozwalające na kolejne obniżone stawki.

Oprócz stawki podstawowej VAT, wynoszącej minimum 15 proc., państwa członkowskie miałyby teraz możliwość wprowadzenia:

dwóch osobnych stawek obniżonych w wysokości od 5 proc. do stawki podstawowej wybranej przez dane państwo członkowskie,
jednego zwolnienia z VAT („stawka zerowa”),
jednej stawki obniżonej ustalonej na poziomie od 0 proc. do wartości stawek obniżonych.

Obecny skomplikowany wykaz towarów i usług, do których można stosować stawki obniżone, zostałby uchylony i zastąpiony nowym wykazem produktów (np. broni, napojów alkoholowych, tytoniu i gier hazardowych), do których zawsze należałoby stosować stawkę podstawową w wysokości 15 proc. lub więcej.

Aby zabezpieczyć dochody publiczne, państwa członkowskie będą również musiały zagwarantować, że średnia ważona stawek VAT będzie wynosiła co najmniej 12 proc.

W ramach nowego systemu wszystkie towary, do których obecnie stosuje się stawki inne niż podstawowa, mogą nadal korzystać z takich stawek.

Zmniejszenie kosztów związanych z podatkiem dla MŚP

Zgodnie z obowiązującymi przepisami państwa członkowskie mogą zwolnić sprzedaż małych przedsiębiorstw z podatku VAT, pod warunkiem że ich roczne obroty nie przekraczają określonej kwoty, która różni się w zależności od kraju. Rozwijające się MŚP tracą dostęp do środków upraszczających wraz z przekroczeniem progu zwolnienia. Ponadto zwolnienia te są dostępne tylko dla krajowych podmiotów. Oznacza to brak równych warunków działania dla małych przedsiębiorstw prowadzących handel w UE.

Mimo że obecne progi zwolnienia pozostałyby niezmienione, w nowych przepisach przewidziano wprowadzenie:

progu dochodów w wysokości 2 mln euro, poniżej którego małe przedsiębiorstwa korzystałyby ze środków upraszczających, niezależnie od tego, czy zostały już zwolnione z VAT;
możliwości zwolnienia wszystkich małych przedsiębiorstw, które kwalifikują się do zwolnienia z VAT, z obowiązków dotyczących identyfikacji, fakturowania, rachunkowości lub deklaracji podatkowych;
progu obrotów w wysokości 100 000 euro, poniżej którego spółki działające w więcej niż jednym państwie członkowskim mogłyby korzystać ze zwolnienia z VAT.

Wszystkie wspomniane wnioski legislacyjne zostaną teraz przedłożone Parlamentowi Europejskiemu i Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu do konsultacji oraz Radzie do przyjęcia. Zmiany zaczną obowiązywać dopiero wówczas, gdy nastąpi faktyczne przejście na docelowy system VAT.

Kontekst prawny proponowanych zmian

Proponowane środki stanowią działania następcze w odniesieniu do „fundamentów” nowego docelowego jednolitego unijnego obszaru VAT zaproponowanych w październiku 2017 r., a także planu działania w sprawie VAT – w kierunku jednolitego unijnego obszaru VAT, przedstawionego w kwietniu 2016 r.

Wspólny podatek od wartości dodanej (VAT) odgrywa na europejskim jednolitym rynku ważną rolę. VAT jest ważnym i stale rosnącym źródłem dochodów w UE – w 2015 r. kwota pobrana z tytułu tego podatku wyniosła ponad bilion euro, co odpowiada 7 proc. unijnego PKB. Jeden z zasobów własnych UE również jest oparty na podatku VAT.

Sprawiedliwe opodatkowanie: Komisja proponuje nowe narzędzia do zwalczania oszustw związanych z VAT

30 listopada 2017 r. Komisja Europejska zaprezentowała nowe narzędzia służące do lepszej ochrony przed nadużyciami systemu unijnego podatku od wartości dodanej (VAT) i do likwidacji luk, które mogą prowadzić do nadużyć podatkowych na dużą skalę.

Nowe przepisy mają na celu zwiększenie zaufania między państwami członkowskimi, tak aby wymieniały się one informacjami i wspierały współpracę między swoimi krajowymi organami podatkowymi i organami ścigania.

Według najostrożniejszych szacunków nadużycia związane z podatkiem VAT mogą kosztować państwa członkowskie UE nawet ponad 50 mld euro rocznie – to środki, które powinny zostać przeznaczone na inwestycje publiczne, takie jak szpitale, szkoły i drogi. Informacje ujawnione w dokumentach dotyczących rajów podatkowych (Paradise papers) pokazały ponownie, w jaki sposób zamożne osoby fizyczne i przedsiębiorstwa mogą wykorzystywać metody unikania opodatkowania w celu obejścia przepisów dotyczących VAT w UE, aby nie zapłacić przypadającej na nie części podatku. Z ostatnich sprawozdań wynika również, że środki pochodzące z wyłudzeń podatku VAT mogą być wykorzystywane do finansowania organizacji przestępczych, w tym terrorystycznych.

Przedstawione wnioski ustawodawcze umożliwiłyby państwom członkowskim wymianę bardziej przydatnych informacji i zacieśnienie współpracy w zwalczaniu tych działań.

Wiceprzewodniczący Komisji do spraw euro i dialogu społecznego, Valdis Dombrovskis powiedział wówczas: - "Transgraniczne oszustwa związane z VAT są główną przyczyną uszczuplenia dochodów państw członkowskich i budżetu UE. Przedstawiony dziś wniosek umożliwi zacieśnienie współpracy między instytucjami na szczeblu krajowym i unijnym w celu skutecznego zajęcia się tym problemem i poprawę ściągalności podatków".

Pierre Moscovici, komisarz do spraw gospodarczych i finansowych, podatków i ceł, dodał: - "Sprawa Paradise Papers pokazała ponownie, że niektóre osoby fizyczne mogą wykorzystywać mało rygorystyczne stosowanie unijnych przepisów dotyczących VAT, aby znacznie zmniejszyć swoje obciążenia podatkowe. Wiemy, że oszustwa związane z VAT mogą być źródłem finansowania działań przestępczych, w tym terroryzmu. Walka z nimi wymaga o wiele skuteczniejszej niż obecnie wymiany informacji między właściwymi organami krajowymi, a przedstawione dzisiaj wnioski ustawodawcze posłużą do jej urzeczywistnienia. Na przykład unijna sieć ekspertów ds. zwalczania nadużyć finansowych Eurofisc będzie miała dostęp do danych rejestracyjnych samochodów z innych państw członkowskich, by jedno z głównych źródeł nowych oszustw związanych z VAT – sprzedaż nowych samochodów osobowych jako używanych - zostało skutecznie odcięte".

Organy podatkowe państw członkowskich już teraz wymieniają się informacjami na temat transgranicznej działalności gospodarczej i transgranicznej sprzedaży, jednak współpraca ta opiera się w dużej mierze na ręcznym przetwarzaniu informacji. Jednocześnie informacje i dane wywiadowcze dotyczące zorganizowanych grup przestępczych zaangażowanych w najbardziej poważne przypadki oszustw związanych z podatkiem VAT nie są systematycznie udostępniane organom ścigania UE. Brak koordynacji śledczej między administracjami podatkowymi i organami ścigania na szczeblu krajowym i unijnym oznacza zatem, że ta szybko rozwijająca się działalność przestępcza nie jest wykrywana i zwalczana dostatecznie szybko.

Przedstawione dzisiaj wnioski ustawodawcze pozwolą na poprawę współpracy między państwami członkowskimi, co umożliwi im zwalczanie oszustw związanych z podatkiem VAT – w tym nadużyć finansowych w internecie – szybciej i skuteczniej. Wnioski te przyczynią się znacząco do zwiększenia zdolności w zakresie wykrywania oszustów i przestępców, którzy dokonują nadużyć podatkowych dla własnej korzyści i podjęcia zdecydowanych kroków przeciwko nim.

Kluczowe działania przewidziane w tych przepisach obejmują:

Zacieśnianie współpracy między państwami członkowskimi: Oszustwa związane z VAT mogą się wydarzyć w ciągu kilku minut, więc państwa członkowskie muszą dysponować odpowiednimi narzędziami do jak najszybszego działania. Przedstawiony dzisiaj wniosek wprowadza system on-line służący do wymiany informacji w ramach „Eurofisc”, unijnej sieci ekspertów ds. zwalczania nadużyć finansowych. System ten umożliwiłby państwom członkowskim przetwarzanie, analizę i audyt danych dotyczących działalności transgranicznej, aby mogły one zagwarantować prowadzenie oceny ryzyka tak szybko i prawidłowo, jak to możliwe. W celu zwiększenia zdolności państw członkowskich do kontroli dostaw transgranicznych przewidziano wspólne kontrole prowadzone przez urzędników z dwóch krajowych organów podatkowych lub większej ich liczby, które prowadziłyby do stworzenia jednego zespołu audytującego ds. zwalczania nadużyć finansowych – co jest szczególnie ważne w przypadkach nadużyć finansowych w sektorze handlu elektronicznego. Sieć Eurofisc również uzyskałaby nowe uprawnienia do koordynowania transgranicznych dochodzeń.
Współpracę z organami ścigania: Proponowane środki prowadziłyby do otwarcia nowych kanałów komunikacji i wymiany danych między organami podatkowymi a unijnymi organami ścigania dotyczących transgranicznych działań, w przypadku których istnieją podejrzenia, że mogą one prowadzić do nadużyć związanych z VAT. OLAF-em, Europolem i nowo utworzoną Prokuraturą Europejską (EPPO). Współpraca z europejskimi organami pozwoliłaby na kontrolę krzyżową informacji krajowych z informacjami z rejestrów karnych, baz danych i innych informacji przechowywanych przez Europol i OLAF w celu identyfikacji rzeczywistych sprawców nadużyć finansowych i ich sieci.
Wymianę najważniejszych informacji dotyczących przywozu spoza UE: W przypadku niektórych procedur celnych, które są obecnie podatne na oszustwa związane z VAT, w przepisach przewiduje się dalsze usprawnienie wymiany informacji między organami podatkowymi i celnymi. W ramach specjalnej procedury towary przybywające spoza UE z miejscem przeznaczenia w jednym państwie członkowskim mogą docierać do UE za pomocą tranzytu przez terytorium innego państwa członkowskiego i być transportowane dalej bez nakładania na nie podatku VAT. Podatek VAT jest wówczas pobierany wyłącznie w ostatecznym miejscu przeznaczenia towarów. Ta cecha unijnego systemu podatku VAT ma na celu ułatwienie handlu uczciwym przedsiębiorstwom, ale może zostać wykorzystana do przekierowania towarów na czarny rynek i całkowitego unikania zapłaty podatku VAT. Zgodnie z nowymi przepisami organy podatkowe i celne państw członkowskich w ramach wzmożonej współpracy wymieniałyby informacje na temat importowanych towarów.

Wymiana informacji na temat samochodów: Obrót samochodami jest czasem również przedmiotem nadużyć ze względu na różnicę w stosowaniu VAT w odniesieniu do samochodów nowych i używanych. Prawie nowe i nowe pojazdy, w przypadku których cała kwota podlega opodatkowaniu, mogą być sprzedawane jako towary używane, w przypadku których wyłącznie marża zysku objęta jest podatkiem VAT. Aby zwalczać tego rodzaju oszustwa, funkcjonariusze Eurofisc uzyskaliby również dostęp do danych rejestracyjnych samochodów pochodzących z innych państw członkowskich.

Wszystkie wspomniane wnioski legislacyjne zostaną teraz przedłożone Parlamentowi Europejskiemu do konsultacji i Radzie do przyjęcia.

Komisja Europejska proponuje gruntowną reformę unijnego systemu VAT

Komisja Europejska przedstawiła już 4 października 2017 r. plany największej, w ciągu ostatnich 25 lat, reformy unijnych przepisów dotyczących VAT. Inicjatywa ta pozwoli usprawnić i zmodernizować system z korzyścią zarówno dla administracji publicznych, jak i przedsiębiorstw. Ogólne straty w dochodach z VAT sięgają ponad 150 mld euro rocznie, co oznacza, że państwa członkowskie pozbawione są dochodów, które można by przeznaczyć na budowę szkół, dróg albo na opiekę zdrowotną. Szacuje się, że z tej ogólnej kwoty około 50 mld euro (czyli 100 euro na obywatela rocznie) pochodzi z transgranicznych oszustw związanych z VAT. Pieniądze z tego procederu mogą być wykorzystywane do finansowania organizacji przestępczych, w tym terroryzmu. Przewiduje się, że kwota ta mogłaby się zmniejszyć o 80 proc. dzięki proponowanej reformie.

Proponowana reforma VAT ułatwi też stworzenie bardziej solidnego systemu, który będzie prostszy do stosowania dla przedsiębiorstw. Komisja dąży do stworzenia systemu podatku VAT, który pomoże europejskim przedsiębiorstwom czerpać pełnię korzyści z jednolitego rynku i konkurować na rynkach globalnych. Przedsiębiorstwa prowadzące handel transgraniczny muszą obecnie ponosić o 11 proc. wyższe koszty przestrzegania przepisów niż firmy, które działają tylko na rynku krajowym. Uproszczenie i modernizacja VAT powinny doprowadzić do zmniejszenia tych kosztów o około 1 mld euro.

Komisja Europejska już od dawna realizuje zobowiązanie dotyczące utworzenia docelowego systemu VAT, który będzie dobrze funkcjonował na jednolitym rynku. W planie działania w sprawie VAT z 2016 r. szczegółowo wyjaśniono potrzebę utworzenia jednolitego unijnego obszaru VAT, prostszego i bardziej odpornego na oszustwa.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący odpowiedzialny za euro i dialog społeczny, oświadczył: - "Proponujemy dzisiaj odnowienie obecnego systemu VAT, który utworzono ćwierć wieku temu na zasadzie tymczasowej. Potrzebujemy docelowego systemu, który umożliwi nam skuteczniejsze zwalczanie transgranicznych oszustw związanych z VAT. Na szczeblu Unii Europejskiej powodują one roczny ubytek dochodów podatkowych wynoszący w przybliżeniu 50 mld euro".

Pierre Moscovici, komisarz do spraw gospodarczych i finansowych, podatków i ceł, dodał: - "Dwadzieścia pięć lat po utworzeniu jednolitego rynku przedsiębiorstwa i konsumenci nadal borykają się z 28 różnymi systemami VAT przy prowadzeniu działalności transgranicznej. Przestępcy i prawdopodobnie również terroryści już zbyt długo wykorzystują istniejące luki w systemie, popełniając oszustwa na 50 mld euro rocznie. Ten przestarzały system oparty na granicach krajowych trzeba zlikwidować! Do 2022 r. państwa członkowskie powinny zacząć traktować transgraniczne transakcje VAT jak transakcje krajowe na naszym rynku wewnętrznym. Przedstawiona dzisiaj propozycja powinna doprowadzić do zmniejszenia transgranicznych oszustw związanych z podatkiem VAT o około 80 proc. Jednocześnie ułatwi ona życie unijnym przedsiębiorstwom prowadzącym handel transgraniczny, ograniczy formalności administracyjne i uprości procedury związane z podatkiem VAT. Krótko mówiąc: to dobra wiadomość dla przedsiębiorstw, konsumentów i budżetów krajowych, a zła dla oszustów".

W przedstawionym dzisiaj pakiecie środków Komisja proponuje zasadniczą zmianę obecnego systemu VAT polegającą na opodatkowaniu sprzedaży towarów między krajami UE w taki sam sposób, jakby towary te były sprzedawane w obrębie jednego państwa członkowskiego. Reforma ta stworzy nowy i docelowy system VAT w UE.

KE będzie dążyć do osiągnięcia porozumienia w sprawie czterech podstawowych zasad stanowiących„fundamenty” nowego docelowego jednolitego unijnego obszaru VAT. Zasady te to:

Zwalczanie oszustw związanych z VAT: Podatkiem VAT będzie teraz opodatkowany handel transgraniczny między przedsiębiorstwami. Obecnie ten rodzaj handlu jest zwolniony z podatku VAT, co stwarza łatwą okazję dla pozbawionych skrupułów przedsiębiorstw do pobierania podatku VAT, a następnie likwidowania swojej działalności bez przekazania podatku administracji skarbowej.
Punkt kompleksowej obsługi: Punkty kompleksowej obsługi sprawią, że przedsiębiorstwom prowadzącym sprzedaż transgraniczną łatwiej będzie wypełnić obowiązki związane z podatkiem VAT. Przedsiębiorcy będą mogli składać deklaracje i opłacać podatek za pomocą jednego portalu internetowego w ich własnym języku oraz według takich samych zasad i urzędowych wzorów jak w ich kraju pochodzenia. Następnie każde państwo członkowskie będzie przekazywać podatek VAT bezpośrednio do innych państw członkowskich – podobny system działa już w odniesieniu do wszystkich usług elektronicznych.
Większa spójność: Przejście na tzw. zasadę miejsca przeznaczenia, zgodnie z którą ostateczna kwota należności z tytułu VAT zawsze będzie regulowana w państwie członkowskim konsumenta końcowego i naliczana według stawki jego kraju. Komisja Europejska już od dawna dąży do tej zmiany systemu, w czym wpierają ją państwa członkowskie. Zasada miejsca przeznaczenia jest już stosowana w odniesieniu do usług elektronicznych.
Mniej formalności administracyjnych: Uproszczenie przepisów dotyczących fakturowania, dzięki czemu sprzedawcy będą mogli wystawiać faktury zgodnie z przepisami ich kraju, nawet kiedy prowadzą handel transgraniczny. Przedsiębiorstwa nie będą już musiały przygotowywać wykazu transakcji transgranicznych dla swoich organów podatkowych (tzw. informacji podsumowującej).

W przedstawionym dzisiaj wniosku wprowadzono również pojęcie podatnika certyfikowanego, tzn. kategorii godnych zaufania przedsiębiorstw, które będą mogły korzystać z prostszych i mniej czasochłonnych przepisów. Ponadto zaproponowano cztery „łatwe rozwiązania”, które do 2019 r. powinny wejść w życie. Tych krótkoterminowych środków wyraźnie domagały się państwa członkowskie, aby poprawić codzienne funkcjonowanie obecnego systemu VAT do czasu, aż docelowy system zostanie w pełni uzgodniony i wdrożony.

Więcej informacji: