Opłaty od opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych a podatki

9.4.2024

Przeczytaj o zasadach rozliczania opłat pobieranych z tytułu sprzedaży opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje lub żywność na gruncie VAT oraz podatków dochodowych. 1 stycznia 2024 r. weszły w życie przepisy wprowadzające opłatę pobieraną od oferowanych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Opłata dotyczy opakowań, napojów lub żywności pakowanej przez przedsiębiorcę w te opakowania i pobierana jest od użytkownika końcowego. Wartość opłaty została ustalona w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z 7 grudnia 2023 roku. Opłaty wynoszą 0,20 zł lub 0,25 zł, w zależności od rodzaju opakowania.

Ograniczenie plastiku, czyli opłata za opakowania z tworzyw sztucznych

Od 1 stycznia 2024 r. w handlu i gastronomii, a także w automatach sprzedających produkty, pobierane są opłaty za pojemniki i kubki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, w które pakowana jest żywność i napoje.

Zmiany, które weszły w życie od 1 stycznia br. to jeden z rezultatów znowelizowanej w 2023 r. ustawy obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Przypomnijmy – jej celem było wprowadzenie unijnych ograniczeń dotyczących stosowania wybranych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, w tym i wycofania niektórych produktów ze sprzedaży (dyrektywa single-use plastics – SUP).

Stawki opłaty za opakowania z tworzyw sztucznych zostały określone w rozporządzeniu na poziomie 20 gr dla kubków na napoje oraz 25 gr dla pojemników na żywność.

Wprowadzone rozwiązanie ma na celu zachęcić konsumentów do rezygnacji z nabywania opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na rzecz opakowań alternatywnych lub tych wielokrotnego użytku.

Z uwagi na zgłaszane w ostatnim okresie zapytania, resort finansów przedstawił informacje dotyczące rozliczenia opłaty na gruncie podatków. Poniżej najważniejsze, co z nich wynmika.

Podatek od towarów i usług (VAT)

Opłata pobierana z tytułu sprzedaży opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje lub żywność podlega VAT i należy ją wliczyć do podstawy opodatkowania w VAT. Opłata jest objęta VAT. Opłata stanowi element wynagrodzenia za dostarczony towar (opakowanie, napój bądź żywność), zatem zwiększa podstawę opodatkowania VAT z tytułu dokonanej dostawy. Od kwoty podstawy opodatkowania podatnik powinien wyliczyć należny VAT.

Jaką stawkę VAT należy zastosować?

Stawka VAT zależy od tego, czy opakowanie jest sprzedawane razem z produktem (napojem lub posiłkiem), czy też jako oddzielny produkt:

w przypadku dostawy produktu (napoju lub posiłku) w opakowaniu pobraną opłatę należy opodatkować stawką odpowiadającą temu produktowi, czyli stawką przewidzianą dla sprzedawanego towaru (napoju lub posiłku);
w razie odrębnej dostawy opakowania, tj. niezależnie od nabycia posiłku lub napoju, VAT pobierany jest według zasad (stawki) właściwych dla nabywanego opakowania (23%).

Za odrębną dostawę opakowania nie należy uznawać sytuacji, w której klient korzystający z usługi restauracyjnej zabiera część spożywanego posiłku w nabytym w tym celu jednorazowym opakowaniu. Dostawa tego opakowania stanowi jednolite z usługą restauracyjną świadczenie, ściśle związane ze świadczeniem głównym. W takim przypadku dostawa opakowania będzie opodatkowana według stawki właściwej dla świadczonej usługi.

Dla określenia skutków podatkowych sprzedaży opakowania należy każdorazowo dokonać analizy okoliczności związanych ze sprzedażą.

Jak należy obliczyć wysokość VAT za opakowanie?

Kwotę podatku w odniesieniu do dostarczanych towarów lub świadczonych usług objętych daną stawką podatku podatnik może obliczyć według następującego wzoru:

KP = (WB x SP)/(100+SP)

Pozycje we wzorze oznaczają:

KP - kwotę podatku,
WB - wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług objętych stawką podatku, uwzględniającą kwotę podatku (wartość sprzedaży brutto),
SP - stawkę podatku.

Przykład:

Jeżeli cena pobierana za opakowanie łącznie z uwzględnieniem opłaty wynosi 1 zł (wartość brutto), to – zakładając, iż właściwą stawką podatku dla sprzedawanego towaru będzie stawka 23% – wartość kwoty VAT wyniesie 0,19 zł.

Kwotę VAT można ustalić również posługując się wartością netto towaru. W takich przypadkach mnożymy wartość netto towaru przez odpowiednią stawkę VAT.

Czy opłata musi być oddzielnie wyszczególniona na paragonie?

W razie dostawy towaru w opakowaniu (czyli kubku bądź pojemniku na posiłek) pobraną opłatę należy wykazać na paragonie ze stawką odpowiadającą temu towarowi, tj. stawką przewidzianą dla sprzedawanego napoju lub posiłku. Pobrana opłata powinna być zaewidencjonowana na kasie rejestrującej wraz z ceną np. napoju czy posiłku. W przypadku dostawy samego opakowania opłatę należy wykazać na paragonie ze stawką odpowiadającą temu opakowaniu, tj. stawką 23%. Nie trzeba wyodrębniać samej kwoty opłaty na paragonie.

Analogicznie należy postępować w przypadku wystawiania faktury.

W jakiej kwocie należy obliczać VAT w przypadku opakowań sprzedawanych samodzielnie, czyli bez zawartości?

Taka sprzedaż podlega opodatkowaniu VAT według stawki właściwej dla opakowania (23%).

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) i podatek od dochodów osób prawnych (CIT)

Wielu przedsiębiorców ma wątpliwości, czy pobrana i odprowadzona przez przedsiębiorcę opłata jest dla niego przychodem i kosztem uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) i podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Jak wynaśniło MF, pobrana opłata nie stanowi dla przedsiębiorcy przychodu ani kosztu uzyskania przychodów.

Pobrana opłata jest przez przedsiębiorcę wnoszona na odrębny rachunek bankowy, prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do dnia 15. marca roku, następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana. Przepisy ustawy o PIT i ustawy o CIT nie zawierają szczególnych regulacji, które dla celów podatku dochodowego uzasadniałyby traktowanie pobranej i odprowadzonej opłaty jako przychodu oraz kosztu uzyskania przychodów.

Podstawa prawna:

ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r., poz. 877).